Deze reeks wordt mede mogelijk gemaakt door Creatief Arnhem.
Geschreven door: Nicole Beaujean
Beeld: Michele Giebing

Hoe kun je de denkkracht en ontwerpkracht van makers en ontwerpers inzetten bij het oplossen van grote maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie en klimaatverandering? Hoe draagt de Arnhemse creatieve sector bij aan het versnellen van innovatie? Voor Arnhem, voor de regio, Nederland en de wereld? Maak in deze reeks kennis met Arnhemse pioniers die onze stad en de wereld mooier, gezonder en beter maken.

Rosalie Apituley en Alliander: Hoe ziet de energiesamenleving van de toekomst eruit?

Wat is precies een kilowattuur elektriciteit? Wie kan zich een voorstelling maken van een kubieke meter gas? Ontwerper Rosalie Apituley maakt energie inzichtelijk. Sinds december 2022 is ze Artist in Residence bij netwerkbedrijf Alliander.

Zomer 2022: Rosalie Apituley werkt aan haar afstudeerproject (ArtEZ Product Design) ‘Uit de Meterkast’. Daarmee wil ze energie verbeelden: hoeveel energie verbruiken we eigenlijk? Zo bouwde ze onder andere een elektrakastje op straat om tot een visuele energiemeter. Hoe meer stroom je verbruikt, hoe sneller de schijf op het kastje draait. Als het huishouden geen stroom verbruikt, staat de schijf stil.
Om beter te snappen hoeveel kubieke meter gas je nodig hebt om te douchen, beeldde Rosalie uit hoe haar lichaamsvolume in verhouding staat tot een kuub gas. Ze berekende dat haar lichaamsinhoud precies vijf minuten warm douchewater geeft. Twee praktische visualisaties om onze onzichtbare energie-infrastructuur zichtbaar te maken.

Ingrijpende energietransitie
Amper 70 meter verderop zit Koen Eising, directeur Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen van Alliander, achter zijn bureau. ‘Alliander werkt aan de energie van vandaag en morgen’, aldus hun slogan. En juist dat ‘morgen’ plaatst het netwerkbedrijf voor een lastige opgave. We staan voor een ingrijpende energietransitie, met alle uitdagingen van dien: maakbaarheidsproblemen, ruimtetekort en materiaalschaarste. Tegelijkertijd draagt Alliander een maatschappelijke verantwoordelijkheid: iedereen die dat wil moet toegang hebben tot het energienet, dat moet functioneren en betaalbaar is. 

Kortom: mensen moeten zich bewuster worden van wat ze verbruiken en wanneer ze dat doen. Hoe krijg je een gedragsverandering op gang om bewuster met energie om te gaan? Laat Rosalie daar nu precies mee bezig zijn. Zij en Alliander sloegen de handen ineen en gingen samen op onderzoek naar de energiesamenleving van de toekomst.

Creatieve denkkracht
Ontwerper Rosalie Apituley: “We zitten in de opmaat naar een nieuw tijdperk. Een tijdperk dat niet gaat over groeiend energiegebruik, maar een hoger energiebewustzijn. Energiebewustzijn heeft niet direct te maken met energie besparen, maar vooral: je bewust zijn van de energie die je gebruikt. Energie is nu eenmaal niet in onbeperkte hoeveelheden beschikbaar. Mensen moeten dus keuzes maken. En daarvoor dus terug naar de vraag: waarom gebruiken we energie? Wat is de impact ervan? En hoe ontwerpen we onze verhouding tot energie in de nabije toekomst?
Energie is een complex begrip en de energietransitie nog complexer. Je iets voorstellen wat nog niet bestaat is voor veel mensen lastig. Ontwerpers en kunstenaars zijn erin getraind om hun creatieve denkkracht in te zetten. Bovendien is beelddenken aantrekkelijk. Daarom breng ik voor Alliander in kaart wat er in de kunst- en ontwerpwereld al gemaakt is op het gebied van de verbeelding van de energiesamenleving van de toekomst. Deze visuele voorbeelden bieden houvast voor de wereld die op ons afkomt en laten ons zien dat die wereld niet alleen spannend is, maar ook leuk en uitdagend. Aan de hand van dit onderzoek vertellen we een verhaal over anders gaan leven. Ons weer meer door de seizoenen en het dag-/nachtritme laten leiden.”

Kunstenaarsblik
“Het is niet meer vanzelfsprekend dat we overal alles kunnen doen wat we willen.Als we ons energiegedrag niet veranderen, wordt energie voor sommige mensen onbetaalbaar,” aldus Pallas Agterberg, Challenge Officer strategie en innovatie bij Alliander. “Maar we weten nog niet hóe we moeten veranderen. Zonnepanelen en warmtepompen zijn mooie technologische oplossingen, maar met techniek alleen komen we deze energietransitie niet door. Vandaar dit onderzoek naar de energiesamenleving van de toekomst. Dat heeft vooral te maken met gedragsverandering, dus ook met psychologie en sociologie en culturele gebruiken. Rosalie voegt aan het onderzoek de kunstenaarsblik toe: speels, licht, uitdagend. We willen mensen inspireren en wakker schudden, liever dan ze belerend toespreken.”

In de loop van dit jaar zal Rosalie met Alliander haar bevindingen delen en de dialoog met het publiek aangaan. Daarvoor lijken evenementen als Springtij, de Dutch Design Week en/of Innovate het meest voor de hand liggend. Wordt vervolgd dus.

Dit artikel is onderdeel van de reeks Arnhem x Creatief. Dit is een samenwerking van Citymarketing Arnhem en Creatief Arnhem.

Creatief Arnhem is de vertegenwoordiger van de creatieve sector in Arnhem. Ze maken zich hard voor de creatieve sector in de volle breedte. Ze behartigen de belangen en initiëren eigen projecten. Ze zijn te bereiken via dit mailadres: wij@creatiefarnhem.nl. Volgen kan op LinkedIn